Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 Nisan ayında yayınladığı bir çalışmada “menstrual health (regl sağlığı)” kavramının tanımı yapılıyor [1]. Çalışmaya göre, bu tanıma,
1) regl sağlığının, yerel ve global sağlık politikaları oluşturulurken önceliklendirilmesi,
2) regl sağlığı kavramının kapsamının belirlenerek farklı sektörlerde farklı ihtiyaçların önceliklendirilebilmesi ve
3) bu konuda ortak bir kelime dağarcığı oluşturularak paydaşlar arasında öğrenme ve iletişimin sağlanabilmesi için ihtiyaç var.
Regl sağlığı şu şekilde tanımlanıyor: Regl sağlığı, tam bir fiziksel, zihinsel ve sosyal iyilik halidir, regl döngüsü ile ilgili bir hastalığın veya sakatlığın olmaması değildir.
Regl sağlığına ulaşmak, adet döngüsü yaşayan insanların yaşamları boyunca şunları yapabildikleri anlamına gelir
:– Regl döngüsü ile ilgili doğru, yaşına ve zamanına uygun, hayatı boyunca regl döngüsü ile ilgili geçirdiği değişimlere dair gerekli bilgilere erişim sağlayabilir.
– Regl döngüleri boyunca tercihleri, hijyenleri, konforları, gizlilikleri ve güvenlikleri desteklenebilecek bir şekilde bedenleriyle ilgilenebilirler. Buna, etkili ve maddi olarak karşılayabilecekleri regl ürünlerine erişim, destekleyici servisler örn. vücudu ve elleri yıkamak için su, dezenfeksiyon ve hijyen ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri, aynı zamanda da regl ürünlerini değiştirebilmeleri / temizleyebilmeleri ve çöpe atabilmeleri için gerekli koşullar dahil edilmiş.
– Uygun sağlık hizmetlerine ve kaynaklarına erişim, ağrının giderilmesi ve kendi kendine bakım stratejileri dahil olmak üzere adet döngüsü ile ilgili rahatsızlıklar ve bozukluklar için zamanında teşhis, tedavi ve bakıma erişim.
– Adet döngüsü ile ilgili olarak, vücutlarına güvenle bakmak için ihtiyaç duydukları kaynaklar ve destek dahil olmak üzere, damgalanma ve psikolojik sıkıntılardan uzak, olumlu ve saygılı bir yaşam ortamları vardır ve adet döngüleri boyunca öz bakım hakkında bilinçli kararlar verirler.
– Adet döngüsünün tüm aşamalarında medeni, kültürel, ekonomik, sosyal ve politik dahil olmak üzere yaşamın tüm alanlarına, adetle ilgili dışlama, kısıtlama, ayrımcılık, zorlama ve / veya şiddet olmadan katılıp katılmayacağına ve nasıl katılacağına karar verebilirler.
Çalışmada gösterildiği gibi, regl sağlığı konusu, regl döngüsü yaşayan bireylerin fiziksel ve ruhsal sağlıklarını koruyabilmeleri için hayati bir öneme sahiptir. Aynı zamanda regl sadece bireyin kendisi ile değil, bununla ilgili kültür, sağlık ve ekonomi politikaları ile doğrudan ilişkilidir.
Ne yazık ki, Türkiye’de bugün bırakın regl sağlığını, regl kelimesi bile sözlükte yer almamakta. TDK’ya göre, “aybaşı” olarak tanımlanan bu döngüyü geçirmekte olan bireyler de “aybaşılı” olarak tanımlanıyor [2]. Toplumsal olarak güncel dilde hiçbir yeri olmaya bu kelimelerin ve tanımların işlevi olduğunu veya gerçeği yansıttığı söylemek imkansız.
İçinde bulunduğumuz bu günlerde pandemi bahanesiyle uygulanan yasaklarda tek kullanımlık pedlerin satışının yasaklanması bu çalışmadan yapılan tüm tanımlara karşı bir ihlal olarak görülebilir. Regl ürünlerine erişim, regl döngüsü geçiren tüm bireylerin en temel sağlık hakkıdır. Bu dönemde biz Peddon olarak regl döngüsü geçiren bireylerin haklarını tanımayan bu kuralın karşısında elimizden geleni yapacağız!
REFERANSLAR
1. Hennegan, J., Winkler, I. T., Bobel, C., Keiser, D., Hampton, J., Larsson, G., Chandra-Mouli, V., Plesons, M., & Mahon, T. (2021). Menstrual health: A definition for policy, practice, and research. Sexual and Reproductive Health Matters, 29(1), 1911618. https://doi.org/10.1080/26410397.2021.19116182. https://sozluk.gov.tr/
