Genç kızlarda, sadece adet gecikmesi değil adet düzensizliği de son zamanlarda sık görülmektedir. Ergenlik döneminde oluşan adet düzensizliğinin nedenleri genelde yüksek dozda östrojen salgılanmasına bağlıdır. Klinik adı juvenil kanama (anormal kanamalar) olan durum kız çocuklarında sıkça rastlanmaktadır.
Gelişme dönemine ait kanama yani juvenil kanamalar, ergenlik öncesinde, ergenlikte veya ergenlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Bu kanamalar ilk adet döneminden hemen sonra da olabilir. Dolayısıyla bir ayda iki kez adet görülebilir. Yine sözü edilen dönemlerde bir ay adet gecikmesi yaşanabilir. Her iki durum da genç kızlarda adet düzensizliği olarak adlandırılır.
Kızlarda İlk Adet Ne Zaman Görülür? Adet Döngüsü Nedir?
İlk adet kanamasına menarş denir. Kızlarda ilk adet kanaması 9 yaşında görülebilir. Regl dönemine girişin ortama yaşı ise 12,5’tur. Dolayısıyla ilk adet görebilme yaşı 10 – 14 yaş arasıdır.
Elbette akıllara gelen ilk şey ilk adetten sonra ikinci adet ne zaman olur sorusudur. Çünkü adet döngüsü için en az iki regl gerekmektedir. İkinci adetin 21 gün ile 28 gün arasında olması beklenir. Ancak, ilk adet döngüleri beyin ve yumurtalık arasındaki uyumun henüz tam oturmamış olmasından dolayı gecikmeye uğrayabilir (kaynak).
Prof. Dr. Süleyman Akhan’ın “Hormonal Dans” adını verdiği bir süreç bulunur. Genç kızlarda adet döngüsü şu şekilde gerçekleşir:
- Hipotalamus, GnRH denilen bir hormon salgılanır (Gonadotropin Salgılatıcı Hormonu)
- GnRH, hipotalamus’a FSH ve LH hormonları cevap olarak salgılanır. ( Bu nedenle adet düzensizliği tanısında ilk bakılacak hormonlardır)
- Bu saatten sonra devreye yumurtalık yani over girer.
- FSH’ya cevap olarak yumurtalık östrojen salgılar.
- Bu aşama yumurta üretimi başlar.
- Yumurtlama sonrasında da progesteron salgılanmaya başlar.
- Östrojen ve progesteron arasındaki denge endometrium adı verilen rahim içindeki dokunun dökülmesine neden olur.
Akhan, bu hormonal dansın ilk zamanlarda aksamalı olduğunu savunur. Pek çok bilim insanı da bu sürecin özellikle beslenme biçiminin bozulması yüzünden sekteye uğradığı konusunda hemfikirdir. Bu bakımdan da “her sağlıklı kadının adet düzensizliği” yaşadığı kanısı yaygındır.
Adet Gecikmesi Ne Zaman Tehlikeli Hale Gelir?
Genç kızlarda adet gecikmesinin pek çok nedeni vardır. Bu nedenler patolojik ya da psikolojik olabilir. Ancak kadınlardaki adet düzensizliğinin nedenleri %90 hormon kaynaklıdır. Genç kızlarda fazla östrojen salgılanması, progesteron hormonunun az olması adet düzensizliğine neden olmaktadır.
İki adet döngüsünde, ortalama 45 günlük geç kalma durumunda doktor kontrolüne ihtiyaç vardır. Ancak bazı etmenler, adet gecikmesine neden olabilir:
- Şok diyetler
- Aşırı kilo alma
- Kortizon hormonu içeren tedavilere başlama
- Sınav, aile içi huzursuzluk gibi stres unsurları
- İnsülin direnci
- Diyabet
Özellikle beslenme düzeni yağda kızartma, aşırı protein, paketli gıdalar, paket mayonez ve diğer soslardan oluşuyorsa yani fast food bir beslenme düzeni varsa adet düzensizliği sıkça görülmektedir. Cips, kola, çikolata gibi toksik maddeler, önce üreme sisteminin devreden çıkmasını sağladığı için bu tür beslenme alışkanlığı varsa, onun üstüne gidilmelidir.